Paradoks (efekt) Veblena

Zwany też bywa efektem prestiżowym. Dotyczy dóbr luksusowych i bogatych grup społecznych i polega na tym, że wzrost wielkości popytu na dobra luksusowe następuje mimo wzrostu ich cen.

Dzieje się tak, ponieważ posiadanie takich dóbr  sprawia, że ich nabywcy dowartościowują się, mają poczucie, że podnoszą swój status społeczny, ponieważ nabyli rzecz luksusową, unikatową, mało dostępną dla innych. I dodatkowo popyt na pewne dobra jest tym większy, im… mniej ludzi je posiada.

Przykładem takich dóbr są najdroższe luksusowe samochody – limuzyny lub sportowe, które produkowane są w krótkich seriach, prywatne jachty i samoloty, stroje najdroższych projektantów mody, domy w drogich, bardzo prestiżowych dzielnicach. Mogą być to również bilety na specjalne bardzo drogie koncerty. Dobra te często służą do demonstracji własnego wysokiego statusu społecznego. Któż nie chciałby zostać właścicielem najszybszego i jednego z najdroższych samochodów świata – Bugatti Veyron lub Lamborghini.

 

Efekt Veblena jest związany z efektem snoba, czyli zjawiskiem ekonomicznym, które polega na ograniczeniu lub zaniechaniu nabywania pewnych dóbr, ponieważ są one nabywane przez inne, przeciętne gospodarstwa domowe, przez co dobra te uznawane są za dobra pospolite. Przeciwieństwem efektu snoba jest efekt owczego pędu. Po raz pierwszy paradoks (efekt) Veblena został opisany w książce “Teoria klasy próżniaczej”, przez socjologa Thorsteina Veblena i wziął nazwę od jego nazwiska.