EFEKT UTOPIONYCH KOSZTÓW (SUNK COST EFFECT)
Efekt utopionych kosztów polega na tym, że jeśli zainwestowaliśmy w jakieś przedsięwzięcie swój czas, pieniądze, energię – jesteśmy w stanie dalej trwać przy tej inwestycji nawet, gdy ona nam się już zupełnie nie opłaca.
Zjawisko polegające na tym, że ludzie maja skłonność do trzymania się wcześniej podjętych decyzji nawet w sytuacji, gdy okazały się one niekorzystne, jeśli tylko były związane z poniesieniem dużych kosztów lub ze znacznym wysiłkiem
Efekt utopionych kosztów jest silnie związany z regułą konsekwencji
Działa on w marketingu, kasynie, działalności gospodarczej, a nawet relacjach osobistych: im dłużej trwa związek, w którym jest nam ewidentnie źle tym większą mamy motywację, by go ratować. Taka determinacja jest wówczas zdecydowanie niewskazana.
Efekt ten dotyczy nawet tak prozaicznej sytuacji, jak czekanie na autobus. Jeśli autobus się spóźnia, a mamy do przejechania niewiele, np. 3 przystanki, to czekamy dalej kolejne minuty, mimo, że moglibyśmy do celu dojść pieszo. Skoro już tyle staliśmy, to szkoda nam teraz pójść i czekamy więc dalej, tracąc niepotrzebnie kolejne minuty.
Nieszczęśliwie zakochany jest jak przedsiębiorca, który wciąż dopłaca do deficytowej inwestycji, żeby nie stracić tego, co już zapłacił.
Ten aforyzm matematyka Hugo Steinhausa jest odbiciem tzw. efektu utopionych kosztów, czyli zjawiska polegającego na tym, że ludzie mają skłonność do trwania przy wcześniej powziętych decyzjach, nawet w sytuacji, gdy okazały się one niekorzystne.
Richard Thaler, amerykański ekonomista, postawił takie oto hipotezy dotyczące efektu utopionych kosztów:
- im wyższy jest poziom poniesionych wcześniej kosztów, tym więcej wysiłku i czasu poświęca się na „ratowanie” projektu
- za mniej bolesne uznaje się zawieszenie projektu niż zupełną rezygnację z niego
- wraz z upływem czasu projekt jest w końcu uznawany za całkowicie zamortyzowany i anulowany, niezależnie od wysokości poniesionych kosztów.
Niegdyś uważałam, że 'cokolwiek' jest lepsze niż 'nic'. Dzisiaj uważam, że czasami 'nic' jest lepsze niż 'cokolwiek'.
~ Glenda Jackson
Efekt utopionych kosztów jest wykorzystywany w działaniach i strategiach marketingowych, dowiedz się więcej na naszych szkoleniach:
